Θα πονέσω ή δεν θα πονέσω; Ιδού η Απορία!

Σας έχει τύχει κάθε φορά που έχετε να παρουσιάσετε στην Ετήσια Συνάντηση Ισολογισμού της  εταιρείας να «ξυπνάει» εκείνη η «Ψύξη» που είχατε πάθει στα μικράτα σας, που σας «θυμάται» όταν ζορίζεστε αλλά άνευ σωματικού λόγου και αιτίας;   

Σας έχει επίσης τύχει να έχετε επετειακές αναζωπυρώσεις του λουμπάγκο που πάθατε πριν 6 καλοκαίρια, χάσατε το προπληρωμένο «ταξίδι της ζωής σας» στο Παρίσι και τη Norte Damme και έκτοτε κάθε φορά που ετοιμάζετε βαλίτσα για διακοπές, να «μαγκώνετε» και να ξεκινάτε για τα ερωτικά, εξωτικά, μαγευτικά Κουφονήσια/Μάνη/Κρήτη ως καλοκαιρινή παραλλαγή του Κουασιμόνδου, άνευ της Norte Damme;

Μήπως σε γάμους, βαφτίσια, κηδείες και τις λοιπές οικογενειακές συγκεντρώσεις που αναγκαστικά ξανασυναντάτε την 3η σας εξαδέλφη την Μίκα, την Μις Plastic Fantastic και Εφιάλτη της εφηβείας σας, που σας «έκλεψε» τον πρώτο έρωτα της ζωής σας στο Λύκειο, ξανααισθάνεστε τον γνωστό «σφάχτη» ανάμεσα από τις ωμοπλάτες σας, σαν μαχαιριά πισώπλατη, απόλυτα συμβατή με τα τότε συναισθήματα σας και μάλλον και με τα τωρινά;

Σας έχει μήπως συμβεί να περνάτε από το γηπεδάκι 5×5 όπου και αποχαιρετίσατε τον πρόσθιο χιαστό σας το 2004 και να αισθάνεστε ένα τσίμπημα στο γόνατο εν ετει 2018 σαν να είναι στοιχειωμένος ο τόπος από το φάντασμα του τότε τραυματισμού σας;

Μήπως η ήπια οσφυαλγία σας εντείνεται σε βαθμό ανικανότητας μόλις ο θεράπων Ιατρός σας σας δείξει τη δισκοκήλη σας στη Μαγνητική Τομογραφία σας; Ή, ακόμα καλύτερα, αν σας πει ότι αν δεν κάνετε άμεσα επέμβαση θα μείνετε παράλυτος/η;

Και αν, ενώ έχετε μόνο πόνο και καθόλου νευρολογικά συμπτώματα, έχετε πιστέψει ότι ήρθε το τέλος της ζωής όπως την ξέρατε – μετά το τετ α τετ με την εν λόγω Μαγνητική και τον θεράποντα-  και αποφασίσατε να «καθίσετε στα αυγά σας» και να κρεββατωθείτε προληπτικά, για να μην χειροτερέψετε, μήπως όσο περνάνε οι μέρες κι εσείς το παίζετε Τουταγχαμών (μείον τις γάζες) αισθάνεστε ολοένα και πιο αδύναμος, ευάλωτος και Α-σθενής; 

Μήπως τα συμπτώματα σας επιδεινώνονται ραγδαία όσο διαβάζετε καταστροφολογικά άρθρα στο Ίντερνετ για το ποιά θα είναι πιθανόν η εξέλιξη της νόσου σας, όσο βλέπετε τις τοξικές, είναι η αλήθεια, τηλεοπτικές ειδήσεις ή μόλις έρθουν ταυτόχρονα, Σεπτέμβρη μήνα, το ΙΚΑ, το έξτρα επίδομα άδειας, ο ΕΦΚΑ, ο ΕΝΦΙΑ, η δεύτερη δόση της εφορίας ΚΑΙ το επίδομα για τις κατασκηνώσεις; 

Μήπως ο πόνος σας χτυπάει κόκκινο όσο εσείς περιμένετε στωϊκά και αρκετά παθητικά επίσης, να ξυπνήσετε ένα πρωί μαγικά θεραπευμένος, όσο αυτός πεισματικά αρνείται να σας αποχωριστεί και όσο εσείς καλλιεργείτε Αρμαγεδωνικά σενάρια του τύπου «πονάω 20 μέρες και δεν περνάει, έτσι θα μείνω, θα με απολύσουν/θα χάσω το σπίτι/θα με κλείσουν φυλακή/θα με χωρίσει/θα καταλήξω σε καροτσάκι -αναπηρικό και ουχί του γκολφ σε θεσπέσιο resort τύπου Costa Navarino»;

Και τέλος σας έχει τύχει να αισθάνεστε κάθε φορά που σας έρχεται περίοδος ότι «κόβεται η μέση σας στα δύο»; Ή να έχετε αιφνίδια εμφάνιση «νευροκαβαλικέματος» (πόσο θεϊκή ορολογία) άμα τη ενάρξει απλού κρυολογήματος;(Δεν σας έφθανε το ξαδελφάκι του Η1Ν1 που σας κατσικώθηκε, έπρεπε να περιφέρετε το ταλαιπωρημένο σαρκίο σας με τη χάρη συναχωμένου ελέφαντα ΚΑΙ σαφή και μόνιμη κλίση της κεφαλής προς τα αριστερά).

Αν όλα τα παραπάνω σενάρια σας φαίνονται φαιδρά και μυθιστορηματικά, σας διαβεβαιώ ότι στα 20 χρόνια που εργάζομαι, τα έχω ακούσει πολλάκις και κάθε φορά η αγωνία του πάσχοντα είναι – περισσότερο κι από το ποιά θα είναι η έκβαση του συμπτώματος – αν «είναι ιδέα του», αν «το χάνει», αν «είναι για ψυχίατρο» ή αν ω, μη γένοιτο, πάσχει από «ψυχοσωματικά».

Κατά πρώτον θα χρειαστεί να ξυπνήσουμε ομαδικά εμείς των επαγγελμάτων Υγείας και να συνειδητοποιήσουμε ότι το Βιο-Ανατομικό μοντέλο του πόνου, στηριγμένο στην Καρτεσιανή Φιλοσοφία, δε στέκει στον Εικοστό Πρώτο αιώνα. 

Όταν έχει αποδειχθεί ότι ο Πόνος πάντα συνοδεύεται από Συναίσθημα, εξαρτάται από το Νόημα που του δίνουμε και επηρεάζεται από το Περιβάλλον μας και το εξωτερικό και το εσωτερικό, δεν μπορούμε να μιλάμε επιλεκτικά για «κάποια» περιστατικά που τα συμπτώματα τους είναι ψυχοσωματικά. 

Όλα τα συμπτώματα είναι ψυχοσωματικά. 

Η ψυχική μας κατάσταση – συναισθηματική και νοητική- διέπει, επηρρεάζει και κατευθύνει τη νευροχημεία του εγκεφάλου μας, τις ορμονικές μας εκκρίσεις, τη γαστρεντερική λειτουργία μας, την αποτελεσματικότητα ή όχι του ανοσοποιητικού μας συστήματος, την αρτηριακή μας πίεση, το «ρελαντί» των μυών μας, τον ίδιο το μηχανισμό του πόνου μας. 

Το νόημα που δίνουμε στο τι ζούμε επηρρεάζει την εκάστοτε εμπειρία μας. 

Και το νόημα που δίνουμε στο τι ζούμε είναι απολύτως υποκειμενικό. 

Και μπορεί να επηρρεάσει – και το κάνει, συνεχώς- το φυσικό μας σώμα.

Η σύγχρονη, Βιο-Ψυχο-Κοινωνική λοιπόν αντίληψη για τον Πόνο υποστηρίζει ότι:

Θα βιώσουμε πόνο όταν οι «αξιόπιστες ενδείξεις» κινδύνου που σχετίζονται με το σώμα μας είναι μεγαλύτερες από τις «αξιόπιστες ενδείξεις» ασφάλειας που σχετίζονται με το σώμα μας. 

Ομοίως, δεν θα βιώσουμε πόνο όταν τα «αξιόπιστα αποδεικτικά στοιχεία» για την ασφάλειά μας είναι μεγαλύτερα από τις «αξιόπιστες ενδείξεις» κινδύνου που σχετίζονται μ´ εμάς. 

Φαίνεται ότι υπάρχει πολύς κίνδυνος «έξω εκεί». Προκύπτει, δε, από πολλούς τομείς και αφορά οτιδήποτε είναι επικίνδυνο για τους ιστούς του σώματος και τη επιβίωση μας, αλλά και για τον τρόπο ζωής, την εργασία, την ευτυχία, την καθημερινή μας λειτουργία και τις πεποιθήσεις μας, για το ποιοί πιστεύουμε ότι είμαστε, ως άτομα. 

Οποιαδήποτε πραγματική ή πλασματική απειλή, εν γένει, μας κάνει πιο ευάλωτους στον Πόνο.

Υπάρχει επίσης μεγάλη ασφάλεια «εκεί έξω» και αντλείται κι αυτή με τη σειρά της από πολλούς τομείς. Από οτιδήποτε μας κάνει να αισθανόμαστε πιο ισχυροί, καλύτεροι, πιο υγιείς και αυξάνει την αυτοπεποίθηση μας, τη σιγουριά  μας και τη βεβαιότητα ότι θα τα καταφέρουμε – μέσα μας και έξω μας. 

Οποιοσδήποτε και οτιδήποτε υποστηρικτικό, πραγματικό ή πλασματικό μας θωρακίζει έναντι του Πόνου. 

Το θέμα είναι τι ταΐζουμε τον εγκέφαλο μας. Γιατί ο εγκέφαλος μας είναι που «ζυγίζει τον κόσμο» (S01E02) και αποφασίζει ανά πάσα στιγμή αν κινδυνεύουμε ή αν τη «βγάζουμε καθαρή».

 Το αν θα πονέσουμε ή όχι δεν εξαρτάται μόνο από τα εξωτερικά και εσωτερικά δεδομένα μας, εξαρτάται από το πώς ο εγκεφαλος μας ερμηνεύει το τι μας συμβαίνει. Και αν πιστεύει ότι κινδυνεύουμε τότε ενεργοποιεί τον Πόνο ως προστατευτικό μηχανισμό. (S01E01)

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι σε εγκεφαλικό επίπεδο υπάρχει μια πλάστιγγα. Ένα Προστασιόμετρο. 

Όσο μαζεύονται «σήματα κινδύνου», η ζυγαριά γέρνει προς την κατεύθυνση της «Δράσης/Προστασίας», το προστασιόμετρο ενεργοποιεί τα κατάλληλα κέντρα και ο εγκέφαλος μας κατασκευάζει μια εμπειρία Πόνου.(S01E03)

Όσο μαζεύονται «σήματα ασφάλειας», η ζυγαριά γέρνει προς την κατεύθυνση της «Ηρεμίας/Ανάπτυξης», το Προστασιόμετρο ενεργοποιεί τα κατάλληλα κέντρα και ο εγκέφαλος μας καταστέλλει την όποια εμπειρία Πόνου. Τόσο απλά.

Οι «αξιόπιστες ενδείξεις» ασφάλειας και κινδύνου που δημιουργούν αντίστοιχους νευροσυσχετισμούς (αυτοματοποιημένες δηλαδή εγκεφαλικές/νευρικές αντιδράσεις) και μας βάζουν σε αντίστοιχη σωματική λειτουργία «Ανάπτυξης» ή «Προστασίας» είναι παντελώς υποκειμενικές, επηρρεάζουν το αν θα πονέσουμε ή όχι και πόσο και διαχωρίζονται σε 7 κατηγορίες: 

• Αισθητηριακές πληροφορίες : ό,τι βλέπω, μυρίζω, γεύομαι, αγγίζω, ακούω
• Πράγματα που λέω : Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε, είτε φωναχτά είτε στον εσωτερικό μας διάλογο
• Πράγματα που κάνω : Η στάση μας και το επίπεδο δραστηριοτήτων μας
• Ό,τι πιστεύω ή γνωρίζω : Πεποιθήσεις μου, η κουλτούρα μου, οι διαγνώσεις που έχουν γίνει για το «πρόβλημα μου»
• Τα μέρη που πηγαίνω : που τα έχω συσχετίσει με ασφάλεια ή κίνδυνο 
• Οι άνθρωποι : που συναντώ ή υπάρχουν στη ζωή μου
• Ό,τι συμβαίνει στο σώμα μου : ορμονικές, μεταβολικές, ανοσοποιητικές λειτουργίες 

Πράγμα που σημαίνει ότι το Αν και Πόσο και για Πόσο θα πονέσω εξαρτάται από το πόσα σήματα κινδύνου θα προστεθούν στη ζυγαριά μείον τα σήματα ασφάλειας που επίσης θα προστεθούν στη ζυγαριά από παράγοντες που δεν έχουν καμία σχέση με την Παθολογοανατομική αιτία του Πόνου…

Το να δούμε με τα ματάκια μας την Οστεοαρθρίτιδα που έχει το γόνατο μας στην Ακτινογραφία αποδεδειγμένα αυξάνει τα επίπεδα πόνου που βιώνουμε. Ακόμα και μια δυσάρεστη μυρωδιά στο χώρο που βρισκόμαστε όταν πονάμε (ή η μυρωδιά του νοσοκομείου) φαίνεται να επιτείνει την ένταση του πόνου μας. Από την άλλη μεριά αν ακούσουμε ότι το οστεοαρθριτικό γονατάκι μας δεν θα χρειαστεί επέμβαση, συνήθως βελτιώνεται άμεσα και η ένταση του πόνου. 

Χρειάζεται επίσης να καταλάβουμε επιτέλους ότι οι λέξεις που χρησιμοποιούμε, είτε ως Α-σθενείς είτε  ως Θεραπευτές έχουν τεράστια δύναμη. Τε-ρά-στι-α! Στην επικράτεια του Πόνου, «Η ιστορία που λες είναι η ιστορία που ζεις». Στην κυριολεξία.

 Αν λοιπόν ολημερίς αναφέρομαι στο άνωθεν γονατάκι ως το «κουτσό», αναπαραγάγω με μακάβρια ηδονή ότι «έχει φαγωθεί ο χόνδρος και τα κόκκαλα τρίβονται μεταξύ τους» και το μάντρα μου είναι «κινούμαι καλύτερα, αλλά πονάω ακόμα», τότε η πιθανότητα να βελτιωθεί άμεσα η ενόχληση αγγίζει τη σφαίρα του απίθανου. Και να βελτιωθεί δηλαδή, δεν θα το καταλάβω γιατί τροφοδοτώ συνεχώς με τα λεγόμενα μου τον εγκέφαλο μου με «σήματα κινδύνου», άρα αν είναι συνεπής και κάνει σωστά τη δουλειά του θα συνεχίσει να με προστατεύει διατηρώντας τον πόνο «για το καλό μου».

Αν επίσης έχω αρνητικές πεποιθήσεις για το Σώμα μου τύπου «έχω αδύνατα γόνατα όπως και η μητέρα μου» ή «ο μυοσκελετικός πόνος είναι θέμα ηλικίας» ή «μετά το λουμπάγκο απαγορεύεται να σηκώνω βάρη/οδηγώ μηχανή/κάνω σκι» ή «εφόσον έχω μηνίσκο/δισκοκήλη/ρήξη υπερακανθίου θα χρειαστεί οπωσδήποτε επέμβαση» και αλλά τέτοια απόλυτα ανακριβή και μοιρολατρικά (που δυστυχώς τροφοδοτούνται εκτός από το περιβάλλον μας και από τον Dr.Google και από μια μερίδα του ιατρικού προσωπικού) και με το παραμικρό ακινητοποιούμαι και συρρικνώνομαι με φοβικές συμπεριφορές αποφυγής, επίσης γέρνει η πλάστιγγα προς τη «ζώνη συναγερμού». Και όταν συμβαίνει αυτό πονάω πιο εύκολα ή περισσότερο ή για περισσότερο.

Για τον ίδιο λόγο αν ο Γιατρός μου εξηγήσει ότι η Οστεοαρθρίτιδα που βλέπω είναι «μέρος της φυσιολογικής διαδικασίας γήρανσης και όχι κάτι παθολογικό που χρειάζεται παρέμβαση», εστιάσω στην σταδιακή αύξηση των δραστηριοτήτων μου και σε ήπια φόρτιση και η καθημερινή μου δήλωση είναι «πονάω, αλλά κινούμαι λίγο καλύτερα κάθε μέρα» συνηθώς επιταχύνεται και η αποδρομή του συμπτώματος.

Εννοείται ότι το φυσικό μας περιβάλλον επίσης επηρρεάζει την αίσθηση ανασφάλειας ή ασφαλείας που βιώνουμε. Το να φθάσω στο νοσοκομείο μετά από διάστρεμμα 3ου βαθμού κατά τη διάρκεια ορειβασίας, ενώ είμαι στην 7η ραχούλα στη μέση του πουθενά και με έχουν κατεβάσει κακής κακώς στα χέρια η ομάδα μου, φαντάζει ως σωτηρία. Το να με φέρουν με στηθάγχη στο ίδιο νοσοκομείο που μας άφησε χρόνους η γιαγιά προ δεκαετίας από έμφραγμα, μπορεί και να μη μου βγάζει την απόλυτη αίσθηση ασφάλειας. 

Επίσης εννοείται ότι και το συναισθηματικό μας περιβάλλον μπορεί να λειτουργήσει είτε ως αναλγητικό είτε ως ενισχυτικό του Πόνου μας. Όταν οι φίλοι μας είναι έμπρακτα υποστηρικτικοί, το έτερον στο πλευρό μας ή η διάγνωση για το τί μας συμβαίνει βασίζεται σε σύγχρονες τεκμηριομένες πρακτικές, η ζυγαριά γέρνει προς την ασφάλεια και η ανάγκη του εγκεφάλου να μας προστατεύσει περιορίζεται. 

Όταν όμως ο «συνάδελφος» στο γραφείο μας υποδέχεται μετά την αναρρωτική με σχόλιο του τύπου «επειδή μετά το κάταγμα είσαι με πατερίτσες και μισό-ανάπηρος δεν σημαίνει ότι μπορείς να λουφάρεις» ή αν ο σούπερ ουάου Καθηγητής που πήγαμε με μια ενόχληση στο γόνατο αποφαίνεται πως «έχεις Οστεοαρθριτιδα, θα μάθεις να ζεις με αυτό και όταν ο πόνος γίνει αφόρητος θα έρθεις να κάνουμε επέμβαση» παίρνουμε άλλα σήματα (κινδύνου). Με αντίστοιχη πυροδότηση του προστατευτικού μας μηχανισμού.

Οτιδήποτε και οποιοσδήποτε μας κάνει να αισθανόμαστε ανασφαλείς ενεργοποιεί και επιτείνει τον Πόνο. Και  οτιδήποτε και οποιοσδήποτε μας κάνει να αισθανόμαστε πιο ασφαλείς μας προστατεύει από τον Πόνο. 

Εν τέλει, όλα καταλήγουν στο κατά πόσο είμαστε«κεντραρισμένοι», πόσο πιστεύουμε στον εαυτό μας, τι επιλογές έχουμε κάνει και κάνουμε καθημερινά και αν, βάσει αυτών των επιλογών, τα πρωτόγονα ένστικτα της επιβίωσης μας πυροδοτούνται από ό,τι μας συμβαίνει. 

Αν λοιπόν είμαστε σε Πόνο και θέλουμε να απαλλαγούμε από αυτόν (ή για να τον αποφύγουμε εξαρχής) ας επανεξετάσουμε αυτές τις επιλογές. Και αν χρειαστεί ας τις αλλάξουμε. 

Η Δύναμη είναι στα χέρια μας.

 

[mc4wp_form id=”912″]

---