Μην αφήνεις την ανατομία σου να γίνει η ταυτότητά σου
Ζούμε σε έναν πλανήτη, όπου μας τραβάει μονίμως η βαρύτητα, σταθερά προς τα κάτω. Πέφτουμε, σηκωνόμαστε, κουβαλάμε, τραβάμε, ποδηλατούμε, τρέχουμε, πετάμε, κινούμαστε σε όλη μας τη ζωή, χωρίς απαραίτητα να κάνουμε «σέρβις» σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Όπως είναι φυσικό, κάποια στιγμή, εμφανίζεται μυοσκελετικός πόνος, χωρίς να έχουμε τραυματισμό όχι πρόσφατο τουλάχιστον. Μερικές φορές περνάει. Μερικές φορές όχι. Τότε αρχίζει το καταστροφολογικό σενάριο: «Δεν γίνεται, για να πονάω 5 μέρες / 3 βδομαδες / 2 μήνες και να μην περνάει, κάτι σοβαρό θα έχω».
Και αποφασίζουμε, ή μας υποδεικνύει ο γιατρός μας, να κάνουμε απεικονιστικές διαγνωστικές εξετάσεις. Οι οποίες όπως υποδηλώνει το όνομά τους, μας πληροφορούν για την εικόνα της ανατομίας του σώματός μας. Για τίποτα περισσότερο. Οι ακτινογραφίες, η αξονική και η μαγνητική τομογραφία αποτελούν εξαιρετικά εργαλεία. Χρειάζεται ωστόσο να συνειδητοποιήσουμε κάτι πολύ σημαντικό: Το πόρισμά τους είναι ενδεικτικό, όχι αποδεικτικό.
Προχωράμε λοιπόν στην εξέταση. Οι πιθανότητες μεγαλώνουν, όσο απομακρυνόμαστε από την 2η δεκαετία της ζωής μας, να ακούσουμε ένα πόρισμα, που μερικές φορές μας «παραλύει». Πιο άμεσα και πιο αποτελεσματικά από το ίδιο το σύμπτωμα.
Η μη τραυματική, εκφυλιστική αλλοίωση του μυοσκελετικού, έχει πολλά ονόματα: δισκοκήλη, εκφυλιστική σπονδυλοαρθροπάθεια (βαρύγδουπος όρος, που σημαίνει απλώς φθορά στις αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης), ρήξη μηνίσκου, ρήξη υπερακανθίου, δισκοπάθεια, ασβεστοποιός τετοντίτιδα, οστεόφυτα (αυτό δεν είναι καν διάγνωση, είναι συχνό φαινόμενο σε οστεοαρθρίτιδα), τενοντοπάθεια, χoνδροπάθεια, «αυχενικό», αρθροπάθεια…
Και έχει ακόμα χειρότερη φήμη. Το να διαγνωστεί κάποιος με κάτι από τα παραπάνω, ακούγεται σαν καταδικαστική ποινή, και μάλιστα ισόβια.
Εδώ θα χρειαστεί μια παρένθεση. Όλοι όσοι έχουμε τελειώσει γενική Ιατρική, έχουμε ντρεσσαριστεί να πιστεύουμε ότι η μοναδική, ή η κυριότερη αιτία εμφάνισης μυοσκελετικών συμπτωμάτων, είναι η φθορά στη Δομή, είτε αυτή είναι τραυματική, είτε εκφυλιστική. Κάθε φορά, λοιπόν, που εμφανίζεται κάποιος πτωχός πάσχων, το πρώτο που περνάει από το μυαλό μας είναι να βρούμε τι ακριβώς έχει «χαλάσει» στην ανατομία της περιοχής.
Ξεκινάμε λοιπόν τις διαγνωστικές εξετάσεις. Υπενθυμίζω ότι όσο μεγαλύτερος είναι αυτός ο πάσχων, τόσο πιθανότερο είναι να έχει αναπτύξει εκφυλιστικές αλλοιώσεις. Και, οι οποίες θεωρούνται οι βασικοί «συνήθεις ύποπτοι». Και δυστυχώς συχνά, μόλις επιβεβαιωθεί η ύπαρξή τους, ακτινολογικά και μόνο, θεωρούνται οι μόνοι υπεύθυνοι της συμπτωματολογίας.
Στην πραγματικότητα όμως οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις:
• Είναι ουσιαστικά φυσιολογικό κομμάτι της διαδικασίας της γήρανσης
• Είναι παρούσες σε μεγάλο βαθμό και σε αρκετές αρθρώσεις, σε όλους όσους έχουμε περάσει τα 20-30 χρόνια ηλικίας, ακόμα και εάν είμαστε ασυμπτωματικοί.
• Και το σημαντικότερο από όλα: είναι πιθανόν να ΜΗΝ ευθύνονται ή τουλάχιστον να μην ευθύνονται αποκλειστικά, για τα συμπτώματά μας…
Το να έχεις εκφυλιστικές αλλοιώσεις δεν σημαίνει ότι πάσχεις από αυτές
Πίνακας Ευρημάτων Μαγνητικής ΟΣΦΥΪΚΗΣ ΜΟΙΡΑΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ σε ασυμπτωματικούς ανθρώπους
• Οκτώ στους δέκα ασυμπτωματικούς ανθρώπους, πάνω από 45 ετών, έχουν εκφύλιση μεσοσπονδύλιου δίσκου στην Οσφυϊκή Μοίρα της Σπονδυλικής τους Στήλης (1)
• Περίπου 9 στους δέκα ασυμπτωματικούς ανθρωπούς πάνω από τα 50 έχουν κάποιο είδος οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων στα γόνατα (οστεόφυτα, εκφύλιση χόνδρου, υποχόνδριες κύστεις, ρήξη μηνίσκου, υμενίτιδα, σκλήρυνση του υποχονδρίου οστού και αλλοιώσεις στον μυελό του οστού) (2)
• Πέντε στους δέκα, που έχουν συμπτώματα οστεοαρθρίτιδας, δεν έχουν εμφανείς αλλοιώσεις.
• Τέσσερις στους δέκα ανθρώπους, με εμφανείς οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις στις ακτινογραφίες τους, δεν έχουν συμπτώματα.
Οι παράγοντες, που καθορίζουν το πότε και πόσο κάποιος θα πονέσει, είναι πολλοί και δεν περιορίζονται μόνο στην ανατομική αλλοίωση. Αν, λοιπόν, αυτή δεν συνοδεύεται από αντίστοιχη κλινική εικόνα και θετικά νευρολογικά και ορθοπεδικά τεστ, η διάγνωση είναι ανακριβής.
Είναι επίσης εξαιρετικά περιοριστική για τους πάσχοντες, που συνήθως εστιάζουν σε αυτήν, για να ακολουθήσουν την αντίστοιχη λύση, για τη θεραπεία τους. Και ταυτίζονται μαζί της.
Και αυτό-περιορίζονται και αυτό-συρρικνώνονται με γνώμονα αυτήν.
Πόσοι από μας δεν έχουν σταματήσει να οδηγούν μηχανή / φουσκωτό, γιατί κάποια στιγμή διαγνώστηκαν με δισκοκήλη; Πόσοι σταμάτησαν να αθλούνται ή να τρέχουν, γιατί διαγνώστηκαν με μηνίσκο; Πόσες σταμάτησαν να φοράνε φορούν τακούνια, ή να χορεύουν, γιατί διαγνώστηκαν με χονδροπάθεια;
Ας μην ξεχνάμε ότι το βίο-ψυχοκοινωνικό μοντέλο της εκφύλιστικης αλλοίωσης υποστηρίζει ότι, παρόλο που υπάρχουν όντως παθολογικά χαρακτηριστικά, ικανά να δημιουργήσουν πόνο, η συμπεριφορά α-σθένειας και η ανικανότητα είναι προϊόν πεποιθήσεων, κατανόησης, εμπειριών και συναισθημάτων, που επηρεάζονται από το εκάστοτε κοινωνικό περιβάλλον.
Ας σταματήσουμε να δημιουργούμε πάσχοντες από μια ακτινογραφία/ή μαγνητική, και μόνο…
1) Brinjikji W et al, Systematic Literature Review of Imaging Features of Spinal Degeneration in Asymptomatic Populations. AJNR American journal of neuroradiology. 2015;36(4):811-816
(Συστηματική Μετα-ανάλυση Απεικονιστικών εκφυλιστικών ευρημάτων Σπονδυλικής Στήλης σε Ασυμπτωματικούς Πληθυσμούς, Σε σύνολο Τριάντα τρίων άρθρων που αναφερόντουσαν σε ευρήματα Μαγνητικής τομογραφίας σε 3110 ασυμπτωματικούς ανθρώπους)
2) Ali Guermazi et al, Prevalence of abnormalities in knees detected by MRI in adults without knee osteoarthritis: population based observational study (Framingham Osteoarthritis Study) BMJ 2012; 345