Σχολική Τσάντα: Αθώα η κατηγορούμενη!

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή βομβαρδίζομαι καθημερινά από τις ίδιες  ερωτήσεις:

• Ποιά σχολική τσάντα να πάρω για το παιδί; Πλάτης ή με ροδάκια;
• Πόσο είναι το ανώτατο επιτρεπτό βάρος;
• Η τσάντα ζυγίζει 7 κιλά! Να αφήνω το παιδί μου να την σηκώνει ή να την κουβαλάω εγώ;
• Θα έχει το παιδί μου πρόβλημα; Θα του αφήσει «κουσούρι»;

 Γονείς όλου του κόσμου, χαλαρώστε!  

Σύμφωνα με τελευταία έρευνα δεν υπάρχει ούτε ουσιώδης ούτε αιτιώδης σχέση ανάμεσα στη σχολική τσάντα και την ανάπτυξη μυοσκελετικών συμπτωμάτων στα βλαστάρια μας.

Είναι, ίσως, χαρακτηριστικό των καιρών, πως ολοένα και περισσότερα παιδιά και έφηβοι αναφέρουν επεισόδια μυοσκελετικού πόνου. Οι έρευνες δείχνουν ότι ο επιπολασμός, ο αριθμός δηλαδή των περιστατικών Οσφυαλγίας που υπάρχουν στον παιδικό πληθυσμό σε μια δεδομένη στιγμή, μέχρι το τέλος της εφηβείας εξισώνεται με αυτόν των ενηλίκων.

Αν κοιτάξουμε λοιπόν τις στατιστικές, τα περιστατικά κάτω από τα 10 ετη ηλικίας είναι σπάνια. Ξεκινώντας όμως στα 10-12 ετη, από το 28% των παιδιών που πάσχει στα 14 έτη ηλικίας φτάνουμε στο 35 % και 45% των ατόμων στα 17 και 22 έτη αντίστοιχα. 

Για το ένα στα τέσσερα από αυτά τα παιδιά, τα συμπτώματα έχουν αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής τους και επηρεάζουν την καθημερινότητα τους, δημιουργώντας τους ανάγκη αναζήτησης κάποιας μορφής θεραπείας, λήψης φαρμακευτικής αγωγής, απουσίας από το σχολείο και αδυναμίας συμμετοχής σε αθλητικές δραστηριότητες. 

Η παρουσία επίσης συχνών περιστατικών ή επίμονης οσφυαλγίας σε άτομα στις «τρυφερές» σχολικές ηλικίες φαίνεται να αποτελεί προγνωστικό παράγοντα για την εμφάνιση περιστατικών χρόνιου πόνου στα ίδια άτομα ως ενήλικες.

Και αν λάβουμε υπόψιν μας το γεγονός ότι η Οσφυαλγία αποτελεί την νούμερο ένα αιτία ανικανότητας για εργασία παγκοσμίως, είναι λογικό να υπάρχει μια έντονη τάση δημιουργίας κανόνων για την έγκαιρη πρόληψη αντίστοιχων περιστατικών παγκοσμίως.

Κάπως έτσι μάλλον, στοχοποιήθηκε και ενοχοποιήθηκε η σχολική τσάντα, και  κάθε χρόνο ανακοινώνονται παγκοσμίως οι καινούριες οδηγίες για το μέγιστο επιτρεπτό βάρος που θα έπρεπε να έχει (το οποίο συνήθως  κυμαίνεται στο 10-20% του βάρους του παιδιού).

Σύμφωνα με την κοινή γνώμη, οι σχολικές τσάντες ακόμα αποτελούν μείζων θέμα ανησυχίας για την ορθοσωμία και την υγεία των απογόνων μας. ´Οχι μόνο γονείς αλλά και πολλοί επαγγελματίες υγείας πιστεύουν ότι οι συχνά υπέρβαρες -είναι η αλήθεια- σχολικές τσάντες, αποτελούν προδιαθετικό παραγόντα Οσφυαλγίας σε παιδιά και εφήβους.

Είναι όμως έτσι στην πραγματικότητα;

Μια πρόσφατη μελέτη  στην BJSM (British Journal of Sports Medicine) έχοντας αναλύσει 69 προηγούμενες έρευνες, που παρακολούθησαν και κατέγραψαν συνολικά 72.000 παιδιά, καταλήγει ότι:

• Η αιτία για την εμφάνιση μυοσκελετικών συμπτωμάτων είναι πολυπαραγοντική 
• Δεν υπάρχουν ικανά αποδεικτικά στοιχεία ότι το βάρος της τσάντας, το σχέδιο και ο τρόπος που την κρατάει το παιδί αποτελούν παθογενετική αιτία ανάπτυξης συμπτωμάτων Οσφυαλγίας σε νεαρές ηλικίες 
• Η εμφάνιση Οσφυαλγίας σε ενήλικες δεν προβλέπεται ούτε σχετίζεται με τη χρήση σχολικής τσάντας κατά την παιδική ηλικία και επίσης
• Χρειάζεται να σημειωθεί ότι η  κίνηση και η φόρτιση -με μέτρο- της νεαρής σπονδυλικής, αποτελούν προαπαιτούμενα για την υγεία και την ανάπτυξη της

 Αυτό που μας λέει η έρευνα είναι ότι η σπονδυλική μας στήλη ακόμα και σε τρυφερές ηλικίες είναι και ανθεκτική και ικανή να αντέξει φορτία (αυτός είναι άλλωστε και ο ρόλος της).

Αν ένα παιδί έχει ήδη πόνο στη μέση, είναι πιθανό το βάρος της τσάντας να επιδεινώσει την ήδη υπάρχουσα κατάσταση. Όχι όμως και να τη δημιουργήσει. 

Σε άλλες αντίστοιχες έρευνες αμφισβητούνται και καταρρίπτονται και άλλες κλινικές πεποιθήσεις που είχαν αβάσιμα αναπτυχθεί στο παρελθόν και δυστυχώς ακόμα καλά κρατούν. 

Η κακή στάση, η σκολίωση και η υπερκινητικότητα των αρθρώσεων, οι άλλοι πατροπαράδοτοι «συνήθεις ύποπτοι» ανάπτυξης  οσφυαλγίας ή αυχεναλγίας σε νεαρούς ενήλικες, επίσης αποδεικνύεται να μην παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση της.

 Είναι πολύ πιο πιθανό η κακή φυσική κατάσταση και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας να αποτελούν σοβαρότερους παθογενετικούς παράγοντες στην εμφάνιση μυοσκελετικών και όχι μόνο συμπτωμάτων.

 Όπως, επίσης, αποδεδειγμένους προγνωστικούς παράγοντες φαίνεται να αποτελούν το φύλο (μεγαλύτερα ποσοστά στα κορίτσια), οι αρνητικές πεποιθήσεις για την Οσφυαλγία (ότι η Οσφυαλγία χρειάζεται ακινησία, ότι επιδεινώνεται με την ηλικία, ότι περιορίζει την ικανότητα εργασίας κλπ), η κακή ψυχολογική κατάσταση, η συμμετοχή σε συγκεκριμένα αθλήματα, η παρακολούθηση τηλεόρασης για περισσότερες από 2 ώρες την ημέρα, η παρουσία και άλλων σωματικών συμπτωμάτων(πονοκέφαλος, στομαχόπονος) και τέλος η διαταραγμένη ανταπόκριση στο στρες και οι διαταραχές ύπνου.

Το θέμα λοιπόν του μυοσκελετικού πόνου ακολουθεί το ίδιο βιο-ψυχο-κοινωνικό μοντέλο και στα παιδιά όπως και στους ενήλικες. 

Χρειαζόμαστε λοιπόν μια ευέλικτη και στοχευμένη πολυδιάστατη προσέγγιση τόσο για την εκτίμηση όσο και για τη διαχείρηση του.

Ιδανική θεωρείται μια γνωσιακή λειτουργική  προσέγγιση, που αμφισβητεί τις αρνητικές πεποιθήσεις για την Οσφυαλγία, ενημερώνει τα παιδιά για τους παράγοντες που σχετίζονται με τα συμπτώματα τους, αποκαθιστά την ικανότητα  λειτουργίας όπου αυτή έχει μειωθεί και προωθεί συνήθειες και ψυχαγωγικές δραστηριότητες  που δημιουργούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής .

Για να συνοψίσουμε λοιπόν τα περί τσάντας:

• Η σχολική τσάντα είναι αθώα για την δημιουργία εκ του μη όντος μυοσκελετικού πόνου και δη Οσφυαλγίας
• Η χρήση της, στα πλαίσια λογικού βάρους, είναι υποστηρικτική για την ανάπτυξη και την ενδυνάμωση του μυοσκελετικού συστήματος
• Η κακή φυσική κατάσταση και η αποφυγή δραστηριοτήτων είναι πιο «επικίνδυνη» για την εμφάνιση μυοσκελετικών συμπτωμάτων  
• Αν λοιπόν, λόγω του βάρους της τσάντας το παιδί αποφεύγει να κινηθεί και να περπατήσει, τότε η μείωση του βάρους είναι απαραίτητη
• Αν το παιδί πονάει ήδη και η τσάντα το επιβαρύνει, τότε η μείωση του βάρους ή και της χρήσης της ακόμα είναι απαραίτητη
• Μόλις το παιδί σταματήσει να πονάει μπορεί να συνεχίσει να σηκώνει την τσάντα του, χωρίς οι γονείς να συντηρούν φοβικές συμπεριφορές αποφυγής και να δημιουργούνται αρνητικές πεποιθήσεις για Οσφυαλγία

Γιατί χρειάζεται να κατανοήσουμε οτι ο πόνος δεν είναι μονοπαραγοντικός

Ο Πόνος πάντα 

• συνοδεύεται από συναίσθημα,
• εξαρτάται από το νόημα που του δίνουμε και
• επηρεάζεται από το περιβάλλον

Ας μην κάνουμε τα παιδιά μας Α-σθενικά στην προσπάθειά μας να τα φροντίσουμε.

[mc4wp_form id=”912″]