ΣΗΜΕΙΑ ΠΥΡΟΔΟΤΗΣΗΣ ΠΟΝΟΥ (TRIGGER POINTS)

Η εμφάνιση των σημείων πυροδότησης οφείλεται σε διάφορους παράγοντες:

• Εφάπαξ ή επαναλαμβανόμενη μυική καταπόνηση πχ σήκωμα βάρους με κακή εργονομία, επαναλαμβανόμενες κινήσεις στην εργασία ή σε σπορ, απότομες κινήσεις, επιβάρυνση στη μηχανική της περιοχής λόγω αρθρικής δυσλειτουργίας, προσαρμοστικοί μηχανισμοί και αλλαγή κινητικού μοντέλου μιας περιοχής
• Απευθείας μυϊκός τραυματισμός ή τραυματισμός λόγω σύγκρουσης πχ σε πτώση, ή σε αυτοκινητιστικό ατύχημα, σε απότομη διάταση ή θλάση του μυός
• Παρατεταμένη ακινησία π.χ. δουλειά γραφείου, κατάκλιση λόγω νόσου, ακινητοποίηση με γύψο ή νάρθηκα σε κάταγμα/διάστρεμμα/κακώσεις
• Ψυχολογικό στρες
• Κακή στάση του σώματος
• Έλλειψη άσκησης, καθιστική ζωή, κακή φυσική κατάσταση
• Κρυολόγημα
• Έλλειψη βιταμινών (Β1, Β6, Β12, D, C) και ιχνοστοιχείων (Μαγνήσιο, Ψευδάργυρος, Ασβέστιο)

Το βασικό χαρακτηριστικό τους, στο οποίο οφείλεται και η ονομασία τους, είναι ότι άπαξ και δημιουργηθούν, έχουν την ικανότητα να πυροδοτούν/αντανακλούν συμπτώματα σε μεγαλύτερη από το μέγεθος τους περιοχή και κάποιες φορές σε απομακρυσμένες περιοχές, χαρτογραφημένες για τον κάθε μυ.

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι πόνος, μούδιασμα ή “κάψιμο” και σφίξιμο, “πιάσιμο” και αδυναμία, τόσο τοπικά όσο και στις χαρακτηριστικές περιοχές αντανάκλασης. Αυτό συμβαίνει όταν είναι “ενεργά”.

Αν καταφέρουμε και τα βοηθήσουμε να περάσουν σε “ληθαργική” κατάσταση -με αποφυγή δραστηριοτήτων, ανάπαυση, παυσίπονα ή φαρμακευτική αγωγή, μασάζ, φυσιοθεραπεία κλπ- τότε η εικόνα αλλάζει.

Ο πόνος υποχωρεί.

Το σφίξιμο όμως και η αδυναμία των μυών να αποδώσουν παραμένουν, διαφοροποιώντας το κινητικό μοντέλο της περιοχής, συντηρώντας την εμβιομηχανική επιβάρυνση και επιδεινώνοντας  ακόμα περισσότερο τη φυσική μας κατάσταση και αντοχή.

Εφόσον τα ληθαργικά σημεία πυροδότησης δεν εκδηλώνουν πόνο ή άλλα αισθητικά συμπτώματα, αν το σώμα μας τα φιλοξενεί εν αγνοία μας κι εμείς -θεωρώντας ότι αφού είμαστε ασυμπτωματικοί είμαστε και υγιείς- συνεχίζουμε κανονικά τις δραστηριότητες μας, υπάρχει πιθανότητα στην πρώτη επιβάρυνση (έκθεση σε κρύο, σήκωμα βάρους, έντονη προπόνηση, κούραση, ψυχολογικό στρες) αυτά να ενεργοποιηθούν, με τα συμπτώματα να επανέρχονται, κάποιες φορές δριμύτερα.

Η κλινική τους σημασία έγκειται σε δυο λόγους:

Πρώτον, στο γεγονός οτι είναι εξαιρετικά συχνά. Υπάρχουν σε όλους μας.

Και δεύτερον, στο ότι μπορούν :

• Να δημιουργούν αυτά καθαυτά το σύμπτωμα.
• Να συμμετέχουν και να επιδεινώνουν τα συμπτώματα άλλων μυοσκελετικων παθήσεων
• Να μιμούνται άλλες παθήσεις.

Καθημερινοί μυϊκοί πόνοι και ενοχλήσεις -Κεφαλαλγίες τάσης, Ημικρανίες, Οσφυαλγία (πόνος στη μέση), Ισχιαλγία (πόνος στο γλουτό που επεκτείνεται και στο πόδι), κοινός πονοκέφαλος, πόνοι στον αυχένα, στον ώμο, στο γόνατο κλπ.

Υποδύονται ακόμα:

• Τενοντίτιδα
• Ρήξη μηνίσκου
• Σύνδρομο «παγωμένου ωμού»
• Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα
• Σύνδρομο πρόσκρουσης (ώμου ή ισχίου)
• Τροχαντηρίτιδα
• Πελματιαία απονευρωσίτιδα
• Άκανθα
• Πτώση μεταταρσιών
• Αρθρίτιδα
• Σύνδρομο κροταφογναθικής άρθρωσης
• Νευραλγία τριδύμου
• Επικονδυλίτιδα

Επίσης δημιουργούν:

• Πόνο πίσω από το μάτι
• Πονόδοντο
• Πόνο στο αυτί
• Βουητό
• Ίλιγγο θέσης
• Κολικούς βρεφών
• Πόνους «ανάπτυξης»
• Πόνο «στηθάγχης»
• Κοιλιακό πόνο
• Πόνους περιόδου
• Βήχα επίμονο ξηρό, μη παραγωγικό
• Δυσκαταποσία

Παρά το γεγονός ότι η πρώτη ιατρική αναφορά στα Σημεία Πυροδότησης Πόνου χρονολογείται από τον 16ο αιώνα, η πρώτη ουσιαστική έρευνα και ανάπτυξη πρωτοκόλλων θεραπείας ξεκίνησε το 1942 από την Dr Janet G. Travell, προσωπική γιατρό του JFK και μετέπειτα του Λευκού Οίκου.

Και παρόλο που η συχνότητα και η ποικιλία των συμπτωμάτων εξαιτίας τους τα καθιστούν από τους μεγαλύτερους “παίκτες” στη αρένα της μυοσκελετικής Α-σθενειας, ούτε η διάγνωση ούτε οι τρόποι θεραπείας τους περιλαμβάνονται στον οδηγό σπουδών των περισσότερων Ιατρικών Σχολών.

Αυτό σημαίνει πως η πλειοψηφία των ανθρώπων που επιζητούν θεραπεία από τον πόνο που προκαλούν ακόμα αντιμετωπίζονται με την παραδοσιακή (και συνήθως αναποτελεσματική) προσέγγιση: φάρμακα, μηχανήματα φυσιοθεραπείας και διατάσεις / ασκήσεις ενδυνάμωσης.

Όμως, τόσο τα κλασσικά μηχανήματα φυσιοθεραπείας όσο και η απλή μάλαξη δεν μπορούν να “διαλύσουν” τα trigger points.

Οι διατάσεις και οι ασκήσεις ενδυνάμωσης όχι μόνο δεν βοηθούν σε ενεργά σημεία πυροδότησης αλλά μπορεί και να επιδεινώσουν την σφοδρότητα των συμπτωμάτων.

Και τόσο τα αντιφλεγμονώδη όσο και τα μυοχαλαρωτικά, ενώ μπορεί να προσφέρουν πρόσκαιρη ανακούφιση -μετατρέποντας τα ενεργά trigger points σε ληθαργικά- δεν τα εξαλείφουν.

Έτσι, σε επίμονες περιπτώσεις επιστρατεύονται, ενίοτε, τα μεγάλα όπλα : αντί-καταθλιπτικά ή οπιούχα. Που τα μεν, μπορεί να χαλαρώνουν συνολικά το σύστημα αλλά σε καμμία περίπτωση ειδικά τα trigger points, τα δε έχουν αμφίβολη αποτελεσματικότητα, εξαιρετικές παρενέργειες και δημιουργούν εθισμό.

Και όταν η από του στόματος φαρμακολογία σηκώσει τα χέρια ψηλά, χρησιμοποιούμε το απόλυτο όπλο : χορήγηση αντιφλεγμονώδους/ή κορτιζόνης και τοπικό αναισθητικό με ένεση στο σημείο πυροδότησης. Αυτή η λύση, όμως, προϋποθέτει υψηλό βαθμό εξειδίκευσης, μεγάλη εμπειρία και βαθιά γνώση των πρωτοκόλλων αντανάκλασης των trigger points. Κάτι που λίγοι επιστήμονες, πλην των Aναισθησιολόγων στα Κέντρα Πόνου διαθέτουν.

Και τίποτα από τα παραπάνω δεν αναιρεί την αιτία που τα διαιωνίζει: την αλλαγή του κινητικού μοντέλου της περιοχής.

Τα πιο πολλά σημεία πυροδότησης μπορούν να χαλαρώσουν εύκολα και γρήγορα όταν ικανοποιηθούν δύο βασικές προϋποθέσεις:

1ον Χαλάρωση του τοπικού σπασμού και
2ον Διαχείρηση των παραγόντων δημιουργίας ή/ συντήρησής τους

Η πιο απλή μέθοδος για μόνιμη λύση της τάσης στα σημεία πυροδότησης είναι η ισχαιμική πίεση.

Δηλαδή πίεση με σταθερή ένταση και υπό συγκεκριμένη γωνία, που περιορίζει προσωρινά (για 30 τουλάχιστον δευτερόλεπτα) την αιμάτωση στο σημείο και το αναγκάζει να χαλαρώσει.

Αν αναρωτιέστε αν η διαδικασία είναι επώδυνη, θα σας απάντησω ειλικρινά. Ναι, πονάει.

Τα σημεία πυροδότησης έχουν την ικανότητα να “ενεργοποιούνται” με την πίεση και συνήθως, στη διάρκεια της θεραπευτικής συνεδρίας, έχουμε και αναπαραγωγή του συμπτώματος στην περιοχή αντανάκλασης.

Αλλά όταν ο θεραπευτής είναι έμπειρος και ο ασθενής συνεργάσιμος, μπορεί να επιτευχθεί το καλύτερο αποτέλεσμα με τον λιγότερο επώδυνο τρόπο, προσαρμόζοντας την ένταση της πίεσης σε τέτοιο βαθμό που να είναι ανεκτή από τον αποδέκτη.

Γιατί το ζητούμενο είναι να εξαλειφθεί το trigger point χωρίς την ταυτόχρονη εξόντωση του ήδη πονεμένου ανθρώπου.

Ας μην ξεχνάμε ότι η συγκεκριμένη μυϊκή δουλειά είναι μια συνομιλία που επιχειρούμε με το νευρικό σύστημα, ενίοτε για πρώτη φορά.

Χρειάζεται να έχει το σωστό τόνο. Να είναι φιλική και υποστηρικτική. Όχι ανάγωγη και επιθετική.

Εκτός όμως από τις συνεδρίες που γίνονται στο ιατρείο, χρειάζεται να συνυπάρχει διάθεση συμμετοχής του πάσχοντα στη θεραπευτική του διαδικασία, υιοθέτηση αλλαγών προς ένα εργονομικότερο και πιο υγιεινό μοντέλο καθημερινότητας, καθώς και αφιέρωση προσωπικού χρόνου καθημερινά -για κάποιες μέρες ή εβδομάδες- ώστε να γίνονται από τον ίδιο παρεμβάσεις “υπενθύμισης” -χαλάρωσης των trigger points και ενεργοποίησης μυών- ώστε να αλλάξει άμεσα η βιολογική μνήμη και το κινητικό μοντέλο της περιοχής.